Letterlijk en figuurlijk.

Want niet alleen de herfstkleuren maar ook de afgelopen weken met onze schoon-/ groot- ouders waren bijzonder. En nu is het november; is het bezoek naar huis en valt het blad volop van de bomen. Een beetje weemoedig kan je er wel van worden. Rob en Saba hebben daar geen last van. Maar Marieke moest wel schakelen na het vertrek van haar ouders en Birge blijft ons zo’n twee keer per week herinneren aan de tijdelijkheid van ons verblijf en wilde net als opa en oma terug naar Nederland afgelopen week. Maar vervolgens kwam er voor het eerst een vriendinnetje bij haar logeren en had ze de grootste schik (in het Engels!). We kunnen niet altijd inschatten wat er in die hoofdjes omgaat; wat een indrukken! We zien ze genieten en zich ontwikkelen, tegelijkertijd dat het van hen vergt; anders en meer dan thuis.

We hebben nog geen moment spijt gehad van onze beslissing en voelen ons bevoorrecht en rijk met deze ervaring. Maar natuurlijk waren we graag bij het Varssels volksfeest geweest, niet alleen Birge, en nog liever bij de begrafenis van Rob zijn (peet)oom enkele weken geleden. Ook hij is heel onverwacht gestorven. Momenten van gemis hebben we zeker maar vooral veel verrassende, verrijkende en leuke momenten.

Een eerste leuk moment in oktober was de ontmoeting met de Nederlandse “Hamel' club. Omdat deze op zondagochtend was en we wel even onderweg zijn naar Seoul, waren we de dag van te voren al die kant op gegaan. Je zou denken dat Marieke iets ervarener wordt in het boeken van hotels maar dit keer bleek ze geen kamer met 3 bedden maar een appartement met 3 slaapkamers geboekt te hebben. We bleken het zwembad en de shuttlebus naar het centrum van het tegenoverliggende hotel te mogen gebruiken dus al snel zaten we voor in het busje en gingen op de Namdaemun markt – circa 10.000 stalletjes en shopjes; & dag en nacht geopend - op zoek naar badkleding. Voor het bedrag waar we in Nederland 1 badpak voor kopen, staken we onszelf in prachtige Koreaanse zwemoutfits, Saba en Birge inclusief bijpassende badmuts en rokje.

Eén van de vele boeiende dingen hier is de combinatie van oud en nieuw. Overal waar je kijkt, zie je zowel hoe het hier lang geweest is - oude vrouwtjes op een kleedje met wat groente (of sprinkhanen) te koop – als waar het naar toe gaat; enorme hoog- en wegenbouw. Veel oude gebouwen zijn er niet meer; door de diverse oorlogen is er veel verloren gegaan. Maar overal herbouwen ze historische sites en is de trots op het land en de cultuur zichtbaar. Rondlopen in Seoul is een belevenis; zoveel te zien, het maakt eigenlijk niet uit waar je rondloopt.’ s Ochtends extra vroeg op om de zwemoutfits in te wijden en toen naar een park waar enkele koningen begraven liggen om de Nederlandse club te ontmoeten voor de herfstwandeling. Die graven zie je door het hele land; als je op de snelweg rijdt – altijd met bergen om je heen – zie je tegen alle hellingen grafheuvels. Kennelijk zijn er niet zozeer grotere begraafplaatsen maar kan je overal en nergens begraven worden. Maar aan de grootte is wel zichtbaar wanneer het blauw bloed betreft; dan is het meer een berg dan een heuveltje. Dit zagen we later ook in Gyeongju.

Het is wel apart om je na enkele maanden opeens in een groep Nederlanders te begeven. Voor de kinderen fijn om in hun eigen taal te kunnen spelen en voor ons erg leuk om “lotgenoten” te leren kennen. Erg veel Nederlanders verblijven er niet in Korea. Er werken er 9 op de Nederlandse ambassade, ASML heeft net 8 mensen uitgezonden voor een project van een jaar, er studeren wat jongeren kortdurend aan universiteiten in Seoul en daarnaast zijn er nog wat losse flodders zoals wij. Over het algemeen is iedereen enthousiast over Zuid-Korea. Maar we realiseren ons wel dat dit gestoeld is op het besef dat het maar tijdelijk is. Het zou o.i. toch wel heel anders voelen wanneer dit je ‘final destination’ is. Wij kunnen er volop van genieten, wetende dat we straks terugkeren naar Varssel. Want echt thuis voelen zullen we ons hier niet zo snel; veel te veel verschillen. Het ontmoeten van allerlei Koreaanse, internationale en nu ook Nederlandse mensen is erg leuk maar je beseft je ook dat ook dit maar tijdelijk is.Met nieuwe contacten keerden we terug naar Daejeon; Saba en Birge met een nieuwe Hyves vriendin, Rob met de uitnodiging om zich aan te sluiten bij de Nederlandse ondernemersclub en Marieke die zich had opgegeven als kaasmeisje in de Nederlandse stand op een internationale bazaar binnenkort.

In de week erna arriveerde ons eerste bezoek. Net op tijd waren we er helemaal klaar voor. Alhoewel het grootste deel van de internetbestelling verrassend goed was gegaan, liet het bedbankje op zich wachten. Moest uiteindelijk toch Trinity weer aan te pas komen. En even slikken toen het arriveerde want alhoewel je geen gif-blauw hebt, omschrijft dit wel het beste het donkerblauwe bankje dat Marieke dacht besteld te hebben. De afgelopen periode hadden we ook getwijfeld over de aanschaf van een auto, vooral omdat we niet weten hoe lang we hier zullen zijn. Maar het gevoel van kunnen gaan en staan waar ze wil had Marieke niet echt in de taxi (met haar Koreaanse adreskaartje in de hand) en we hebben ook bedacht dat we t.z.t. misschien wel terug willen rijden in plaats van vliegen naar Nederland. Toen ook nog eens het bericht kwam dat de school voldoende donaties had ontvangen om dit schooljaar door te komen, was de stap naar de KIA dealer snel gemaakt. En nog sneller stond deze KIA klaar. Alhoewel ook dan weer blijkt dat als wij denken dat alles rond is, de Koreaanse partij nog ruimte voor na onderhandelen voelt. Erg grappig was het ophalen van onze Sorento; we werden netjes ontvangen waarop de vriendelijke, enthousiaste Koreaan opnieuw met de brochure aan kwam zetten. Voordat je het weet heb je twee auto’s gekocht.

Na een kort inrijd ritje haalde Marieke de volgende ochtend haar ouders op. Omdat deze wel erg vroeg in de ochtend in Seoul aankwamen, hadden zij de “limousine bus” naar Daejeon genomen. Nadat het lange tijd prachtig na zomers weer was geweest, arriveerden zij op een grijze, regenachtige ochtend. Gammel van de reis van 22 uur en het overslaan van de nacht. Wel gek om in zo’n compleet andere omgeving je ouders aan de keukentafel te hebben. Vertrouwd en bijzonder tegelijkertijd. Eind van de middag arriveerde de rest van het gezin en werd het een soort Sinterklaas feestje toen de kinderen de koffer mochten uitpakken. Saba helemaal blij met haar Harry Potter verjaardag boeken en Birge met de knijpworst en oven-croissants. Het ontbijt de volgende ochtend zag er héél anders uit dan we tot nog toe gewend waren (en inmiddels weer gewend zijn).

Het eerste uitstapje werd meteen een treffer want in het nationale park met het enorme, gouden Boeddha beeld, bleek een volksdans wedstrijd gaande. Alleen Rob wist te ontkomen, alle anderen mochten – of eigenlijk moesten – een rondje meedansen. Inmiddels scheen ook het zonnetje weer en het tempelcomplex lag er schitterend bij, omgeven door in rood en geel gehulde bergen. De dag werd afgesloten met een Koreaanse barbecue, hier erg populair. Op kooltjes of een bakplaat in het midden van de tafel bak je zelf je vleesjes en erbij worden veel schaaltjes met allerlei bijgerechten geserveerd. Even wennen aan het met stokjes eten (wel eens geprobeerd een cherry tomaatje met chopsticks te eten?) en ook aan de kimchi. De volgende ochtend ging de wekker erg vroeg voor de mannen want in het kader van de verjaardag van Anton gingen zij naar de Formule 1 race in Mokpo. Alhoewel de race niet al te spannend was hadden zij een zeer geslaagde dag. Mede doordat in de voorbereiding en communicatie er – zoals wel vaker J - het een en ander mis was gegaan waardoor zij uiteindelijk niet op de bestelde, goedkope plaatsen maar op de dure tribune terecht kwamen. Regelmatig is het echt een voordeel om de enige Westerling tussen de Aziaten te zijn! Ondertussen dwaalden (lees; verdwaalden) de dames door downtown Daejeon op zoek naar een bekend winkelcentrum. De enige Engelstalige navigatie beschikbaar in Korea is de ingebouwde van BMW. Dus Marieke heeft wel een navigatie maar kan deze niet programmeren. En naar die shoppingmall is zij diverse keren gereden maar turend op de BMW navigatie….

De eerste week van het bezoek was flink volgepland. Zowel Birge als Saba ging op “fieldtrip” met hun klas. Birge naar het dinosaurus museum en Saba naar het openluchtmuseum. Bij beide excursies was Marieke chaperonne van een groepje kinderen en waren de grootouders door de juffen uitgenodigd om mee te komen. Op deze – leuke – wijze leerden zij dus de leerkrachten en klasgenoten van Saba en Birge kennen en kregen zij een goede indruk van het reilen en zeilen op TCIS. Het openluchtmuseum was een dag vullend programma; met de schoolbus 2 uur rijden naar Suwon, dat onder Seoul ligt, om daar allerlei traditionele huisjes en ambachten te bekijken. En Anton werd die week 70 en dat vierden we gepast. Niet zozeer met veel bezoek (dat viel wat tegen) maar natuurlijk wel met slingers, taart, cadeautjes, e-mails uit Nederland, champagne en ’s avonds lekker uit eten in ons favoriete visbuffet restaurant.

Die middag hadden we ook nog de eerste rapportbesprekingen van Saba en Birge. Enthousiast vertelden de juffen over de enorme inzet en ontwikkeling van onze dochters. Saba haar juf liet per vak werk van Saba zien van haar eerste week vergeleken met haar laatste werk. Ongelooflijk hoe snel kinderen leren. Het onderwijs wordt op een hele gevarieerde maar ook geïntegreerde manier aangeboden waarbij de kinderen uitgedaagd worden om veel zelf te onderzoeken en samen te werken. Ze werken thematisch en de regelmatige ludieke acties maken het extra leuk. Zo bracht Marieke Saba op een ochtend in haar klas waar de juf in stewardessen outfit bij de deur de kinderen, of eigenlijk passagiers, stond op te wachten en met een echte boardingpass welkom heette aan boord van Korean Air. Saba vloog die dag naar Athene, als introductie op het nieuwe thema “Ancient civilisations”. Voor ditzelfde thema heeft Marieke een gastles verzorgd over de tijd dat de Romeinen Nederland binnenvielen, deels in het Nederlands. Daar begrepen Saba’s klasgenoten niet zoveel van en realiseerden zich daardoor des te meer hoe Saba zich de eerste weken had gevoeld in de klas.Birge heeft aan het thema “Extinction” gewerkt en leerde veel over dinosaurussen en uitgestorven rassen. Zij moesten allemaal een mandje maken van papier en kregen daar hun dinosaurus ei in. Dit moesten ze vervolgens overal mee naar toe nemen, zoals naar de wc, en zorgen dat het ei niet zou uitsterven. Aan het eind van de dag waren de meeste eieren al extinct! Voor de overgebleven eieren moest buiten een veilige plaats voor de nacht gevonden worden. Die van Birge overleefde het op een plekje achter een boom en daarmee behoorde zij tot de winnaars.De fieldtrips waren overigens het sluitstuk van deze twee thema’s.

Net als in Nederland werd er met opa Toon bolletjes geteld om de beloning voor het rapport vast te stellen. Birge kon nog niet zo goed verkroppen dat ze door de taalbarrière niet overal in de hoogste regionen scoorde. Gelukkig viel het financiële eindresultaat daarentegen reuze mee (daar had opa vooraf wat op zitten puzzelen….).

Een lang weekend (de kinderen hadden twee extra vrije dagen) brachten we door in Gyeongju, in het zuidoosten. Dit is vroeger zo’n 100 jaar de hoofdstad van Korea geweest, tijdens de Shilla dynastie. In de reisgids wordt het omschreven als een groot museum zonder muren erom heen. Veel, heel veel, tempels en koningsgraven.Op de heenreis – met zijn allen in de MarieKIA - maakten we een tussenstop in Daegu, maar we enige tijd terug naar het wereldkampioenschap atletiek waren geweest. Marieke had toen gelezen dat Daegu bekend was om zijn oriëntaalse, homeopathische medicijnen markt. Het regende jammer genoeg dus eerst maar eens een plek zoeken om koffie te drinken. En ook nu bleek; een enorm en ultra modern (en duur) warenhuis pal naast een historische wijk met honderden kruidenwinkeltjes. Apart wel dat het in het warenhuis een drukte van belang was terwijl in de medicijnwinkeltjes geen onsje kruiden verkocht werd. Ook niet aan ons want we hadden geen idee waar al die stokjes, blaadjes en andere gedroogde – vaak onherkenbare – natuurproducten voor waren. In het prachtige museum leerden we hier wel het één en ander over met prachtige maquettes hoe de dorpen en medicijnenmarkten er vroeger uitzagen en met allerlei “hands on experiences”. Van beide houden ze hier in musea. In dit museum kon je bijvoorbeeld medicinale voetenbadjes ondergaan en natuurlijk ginseng thee proeven (héél gezond en goed voor de mojo schijnt).

We hadden twee overnachtingen geboekt in Gyeongju. Bij aankomst in het enigszins vergane glorie hotel bleek dit weer niet goed te zijn gegaan… Onze reservering was niet bekend. Maar het kwam weer helemaal goed want we werden ge-upgrade naar twee grotere kamers. Voor het eten hadden we nog mooi tijd om het badhuis uit te proberen. Ook een erg leuke ervaring hier. Alsof ze zich maar eens per week wassen zo wordt er gescrubd, geschrobd en gezeept. Op krukjes zittend worden elkaars ruggen en haren gewassen, de sauna stoomt ginseng en de warme badjes zijn bloedheet.We lieten ons daarna het zaterdagavond buffet met live muziek goed smaken en Birge was in de ban van de zangeres (en visa versa). Erg leuk en gezellig om zo met zijn zessen in plaats van met zijn vieren op pad te zijn.Op zondag brak de zon door en na het bezoeken van de meest bekende koningsgraven, waarvan er één ook was opengesteld voor publiek, huurden we tandems om op deze wijze door het niet ommuurde museum te fietsen. Er wordt hier weinig gefietst maar doordat Gyeongju toeristisch is, zijn op diverse plaatsen fietsen te huur. We fietsten langs historische sites naar het museum waar we in plaats van een dag die je er gemakkelijk kan doorbrengen, in een uur een indruk kregen (museum houdbaarheidstijd kinderen) en toen door naar de markt om te glimmen en gruwelen van alles wat hier te koop is. We spotten bijvoorbeeld gebakken sprinkhanen en schildpadden (soep) en later op de markt in Daejeon kikkers (kikkerbilletjes) en gevulde ingewanden waar het water je van in de mond loopt. Nou kreeg Marieke vanuit Nederland door dat insecten het nieuwe vlees zijn; kijk maar eens op www.insecteneten.nl . Van de eerder vermelde meelwormpjes die je hier regelmatig ziet, kan je bijvoorbeeld taco’s maken en gefrituurde sprinkhanen schijnen lekker te zijn met chilisaus of met chocoladesaus en een beetje poedersuiker. Binnenkort start Marieke met Koreaanse kooklessen dus er zullen nog wel meer interessante ingrediënten voorbij gaan komen.

Inmiddels waren we al op de helft van het bezoek. Nou kunnen zij zich op het terrein in Varssel altijd meer dan nuttig maken met 101 klussen wat 7 hoog op een appartement toch een wat ander verhaal is. Brigitte zorgde ervoor dat onze net-niet gordijnen een net-wel zoom kregen en Anton fabriceerde een kapstok. Want alhoewel we hier toch zeker 30 inbouwkasten en kastjes hebben, is er nergens mogelijkheid om je jas op te hangen. Naast het zelf ontdekken van de omgeving wanneer Marieke haar eigen programma had, en diverse uitstapjes in Daejeon met zijn drieën wanneer Rob aan het werk en Saba en Birge op school waren, werd Anton ingezet bij Aerzen Turbo. Na een kennismakingsbezoekje aan de nieuwe locatie bracht hij er vervolgens een dag door voor een heuse veiligheidsaudit (op Rob zijn bergschoenen om het goede voorbeeld te geven).

Rob heeft drukke weken achter de rug (en voor zich) bij Aerzen Turbo. De afgelopen periode bereidden ze zich voor op overname van een deel van het Koreaanse bedrijf. Dit betekende o.a. heel wat onderhandelingen over de voorwaarden en het contract, het overkopen van één van de locaties van het Koreaanse bedrijf (kantoor, productie- en magazijnruimtes), een verbouwing van deze locatie, overname van circa 20 medewerkers en gezien de tijdelijkheid van een aantal van hen (gaan t.z.t. terug naar het Koreaanse bedrijf wat een ander product gaat maken), het werven van nieuwe medewerkers. Terwijl de verbouwing nog volop gaande was, begonnen ze op 10 oktober op de nieuwe locatie met taart op een vloerkleedje (nog geen meubilair) en Koreaanse werknemers in nieuwe bedrijfskleding met Aerzen logo. De kern van productie van de turbo blowers (motor & elektronica) gebeurt nu hier. Drie weken later begonnen op maandagochtend 11 nieuwe medewerkers. En Rob zijn lerares Koreaans die vloeiend Engels spreekt en die hij wist te strikken voor een parttime vertaalbaan! Rob is in zijn element want weliswaar blijven de dagelijkse (niet altijd aangename) verrassingen maar er wordt productie gedraaid en hij ziet vele mogelijkheden voor verdere ontwikkeling en vooral verbetering. Met zijn vertaalster kan hij het gesprek aan met de medewerkers (hier overigens niet gebruikelijk) en na de verbouwing ziet het kantoor er prima uit (nu de productie- en magazijngebouwen nog). Hij is, samen met Heinrich en Trinity, volop aan de slag om orde op zaken te stellen. Want door de korte termijn werkwijze is er geen voorraad beleid; er wordt gewoon begonnen met bouwen en gaandeweg strandt het proces regelmatig doordat onderdelen niet voorhanden zijn. Er zijn nauwelijks handleidingen, laat staan dat aanpassingen worden geregistreerd. Het testdraaien van de machines is niet de eindcheck maar onderdeel van de productie; een derde is niet goed en moet terug naar de productie. Met de aanbevelingen uit de veiligheidsaudit van Anton kunnen ze voorlopig ook vooruit en zo zijn er nog vele zaken te noemen (als Rob dit verslag zou schrijven haha). Hij maakt lange dagen. Het kwam dan ook wel goed uit dat twee weken geleden zijn beginnerscursus Koreaans erop zat. Met een eindspurt en ondersteuning van Birge, wist hij het niveau dit keer te behalen en mag door naar het volgende klasje. Dat begint deze week dus dan is hij weer 3 avonden per week onder Koreaans dak. Marieke maakt ook wat progressie maar niet al te veel met haar niet Engels sprekende maar wel enorm aardige Koreaanse lerares. Waar zij bijvoorbeeld toch echt begrepen dacht te hebben dat “nampjong” warenhuis betekent, blijkt dit echtgenoot te zijn. Inmiddels krijgt ze het alfabet wat onder de knie en kan plaatsnamen en korte woorden lezen. Maar zodra de lerares een vraag stelt, is het gedaan met de progressie.

Het laatste weekend met het bezoek hebben we een andere vorm van cultuur opgezocht – de kinderen hadden het wel gehad met de tempels - en zijn we naar een groot tropisch zwembad geweest (met ook hier een groot badhuis/sauna/massage gedeelte). Een drukte van belang en ondanks dat we niet konden voorkomen dat Birge een zwemvest aan moest in het 1 meter diepe water was ook dit een leuke ervaring. Anton en Brigitte weten nu ook dat iedere Koreaan die een paar woordjes Engels spreekt, deze graag oefent wanneer de gelegenheid zich voordoet (is namelijk niet zo vaak) en ook dat Guus Hiddink de held der helden is. Saba vroeg op gegeven moment; “Oma, kende jij Guus Hiddink voordat je naar Zuid-Korea kwam? Ik niet”.

Op zondag had Rob zat te doen en konden we de kinderen niet bewegen om mee te gaan naar een Ginseng festival dus gingen we met zijn drieën. Brigitte haalde de lokale radio en tv met een interview. Het was een internationaal festival waarop we 3 internationals gespot hebben. Dat leverde ons wel een “personal interpreter” op; een jongen van een jaar of 12 die ons alles uitlegde over de ambachten en ginseng. Dat Brigitte de sterke ginseng thee in de plantenbak kieperde, heeft hij hopelijk niet gezien. Er was ook een grote kinderdanswedstrijd. En dan is tijdens het eerste dansje meteen het verschil duidelijk tussen Nederland (1 keer per week oefenen/dansles) en Korea (5 keer). Wat een gesynchroniseerd en gelikt geheel. Indrukwekkend. Met kinderen als barbiepoppen compleet met plakwimpers en glitteroutfits.

En zo waren het alweer de laatste dagen van het bezoek. Zij verkenden vooral de plaatselijke musea, parken en te voet de omgeving van Techno Valley. Waar volop in de tuintjes en kassen geoogst werd met op de achtergrond de vele, hoge flats. Waar in zo’n plantenkas een barbecue restaurantje bleek te zitten en waar je tijdens een wandeling langs de rivier geniet van het zonnetje terwijl verschillende Koreaanse dames met enorme zonnekleppen en lange mouwen dit zonnetje weren. Ze maakten schitterende foto’s en ervoeren net als wij dat na enkele weken al die flats er niet eens zo lelijk meer uitzien. Maar om er nou in te wonen….. Dat zagen ze niet echt zitten.

En op de dag voor vertrek ondervonden ook zij aan den lijve hoe je met handen en voeten problemen oplost. Het elektronische voordeurslot was namelijk kapot en dat is niet zo handig als je je huis in wilt. Brigitte bleef binnen terwijl Marieke en Anton hulp gingen halen, gewapend met twee woorden in het Koreaans; deur en probleem. Dit begreep de conciërge nog wel maar uiteindelijk moest toch Trinity weer gebeld worden. Wat hij wel duidelijk wist te maken was dat er iemand thuis moest blijven totdat de monteur kwam; “You out, grandfather stay house, watch televison” zei hij! Het voordeel van Korea is dan weer dat de monteur een half uur later op de stoep staat.

Naast alle Koreaanse indrukken en ervaringen speelden opa en oma ook menig spelletje waarbij de kleinkinderen ook hen vaak te snel af zijn. Ze roepen al “set” als de kaartjes neergelegd worden en oma werd door Birge grandioos ingemaakt met koehandel. Saba hing aan opa’s lippen en leerde enorm veel van zijn boeiende uitleg over allerlei interessante, nieuwe dingen. Zij weet nu van Edison en de zwaartekracht, wat aandelen zijn, en nadat ze al vele keren gevraagd had of God echt de wereld in 7 dagen geschapen heeft (ze had daar de nodige vraagtekens bij) weet ze nu ook van de Big Bang. Alhoewel Birge ogenschijnlijk niet luistert, vroeg zij Marieke enkele dagen later of zij in het verhaal van God of de Big Bang gelooft. Zijzelf nu in de Big Bang maar ze dacht dat haar juf in het scheppingsverhaal van God gelooft.

En toen vertrokken Anton en Brigitte eind vorige week weer terug naar Nederland en konden wij na 3 weken op het blauwe bedbankje weer in ons riante Ikea bed. We hebben genoten van de tijd met elkaar, bijzonder om in plaats van 3 dagen, 3 weken met elkaar door te brengen. We hopen dan ook de andere (groot)ouders in het voorjaar te kunnen verwelkomen hier.

Het was een prachtige herfst, laat de winter maar komen.